Arabuluculuk,
farklılıkları barışçıl yollarla çözümlemede ve
pozitif sosyal
değişim için güçlü bir etkileşim yoludur.
Hepimizin bildiği gibi anlaşmazlıklar, çatışmalar yaşamın kaçınılmaz bir gerçeği olarak sosyal etkileşimin olduğu her alanda, özellikle okullarda çocuk grupları arasında çok sık gündeme gelmektedir. Çatışma durumları erken müdahale ve yapıcı bir yaklaşımla onarılmadığı zaman, küçük ve önemsiz tartışmalardan, fiziksel/sözel şiddet davranışlarına dönüşebiliyor. Eğitimin önemli bir zamanını alan bu sorunlar hem öğrencilerin, hem de bu çatışmalara çözüm üretmek durumunda kalan öğretmenlerin dikkatini dağıtmakta, motivasyonunu düşürmektedir.
Çocuk ve gençlerimizin çoğu, okula kişiler arası çatışma ve anlaşmazlıklarla baş etme ve bunları yönetme becerilerini öğrenmeden gelmektedir. Bu nedenle öğrencilere diğer tüm sosyal becerilerin yanında çatışma çözme becerilerini kazandırmak, okulun eğitsel görevleri arasında yer almalıdır.
Kişiler arası çatışmaların ve anlaşmazlıkların okul ortamında yapıcı bir şekilde yönetilmesi ve çözümlenmesi için farklı pedagojik yaklaşımlar mevcuttur. Dünyanın bir çok ülkesinde öğrencilere kişiler arası çatışma ve anlaşmazlıklarla baş etme ve bunları yönetme becerileri OKUL ARABULUCULUĞU (OKUL MEDİASYONU) etkinliği ile verilmektedir.
Arabuluculuk genel anlamıyla kişiler arası anlaşmazlıkların üçüncü tarafsız bir kişinin gözetiminde, iş birliği ile ele alındığı yapıcı ve barışçıl bir anlaşmazlık çözüm yoludur. Arabuluculuk sürecinde amaç, çatışma ve anlaşmazlıkların adil ve yapıcı bir şekilde yönetilmesi ve “Kazan- Kazan”ilkesince çatışan her iki tarafın istek, ihtiyaç ve çıkarlarının karşılanmasıdır.
Okul arabuluculuğu, çocuğun kendi duygu, istek ve ihtiyaçlarını algılamasını, yani öz farkındalık oluşturmayı amaçladığı gibi, karşı tarafın da duygu, istek ve ihtiyaçları noktasında farkındalığı ve duyarlılığı arttırmayı ve herhangi bir anlaşmazlık durumunda her iki tarafı memnun kılacak ortak bir çözüme nasıl ulaşılacağını öğrencilere kazandırmayı amaçlar.
Çatışan her iki tarafa da kazanç sağlayan okul arabuluculuğunu eğitim sistemi içerisinde farklı şekillerde uygulamak mümkündür.
Okulun bütünsel işlevi düşünüldüğünde, sorunun çözümü için tüm öğrencilerin dahil edildiği bir yaklaşımın benimsenmesi, öğrencilere ve öğrenciler ile ilgili tüm bireylere "Kişilerarası Çatışma Çözme ve Arabuluculuk" becerilerinin öğretilmesi, daha etkili ve bütüncül olacaktır. Tüm öğrencilerin dahil edildiği bir yaklaşımın benimsenmesi, “Sosyal Öğrenme” ve “Mediatif Çatışma Çözme” elementlerinin ders müfredatı içerisinde bütün öğrenci ve en azından öğretmenlere öğretilmesi anlamına gelmektedir. Kapsamlı bir programa sahip olan bu uygulama, sadece çocuğun geleceğine ve öğretmenlerin kişisel gelişimine yapılan bir yatırım değil, aynı zamanda toplumda barış kültürünün oluşması ve yerleşmesi için son derece etkili bir çalışmadır.
Okullarda mediatif çatışma çözme elementlerinin öğrencilere kazandırılması ile, çocuklar arasındaki ilişkileri zorlayan sorunların önüne geçilebileceği gibi, yetişkinlerin veya akranların hakemliği olmadan, sorunlarına birlikte çözüm üretebilen nesiller yetiştirmek de mümkün olacaktır. Bu uygulama özellikle ilköğretim öğrencilerinin sosyal gelişimi için oldukça uygundur.
Okul arabuluculuğunun bir diğer uygulaması ise “Akran Arabuluculuk” tur. Bu eğitim programı, okullarda gönüllüler arasından seçilen öğrencilere “Çatışma Çözme ve Akran Arabuluculuğu” eğitiminin verilmesini ve öğrenciler arasında yaşanan çatışmaların tarafsız akran arabulucular yardımı ile yapıcı bir şekilde ele alınmasını amaçlamaktadır. Diğer okul arabuluculuğu uygulamalarında olduğu gibi, akran arabuluculuğu projesinin hedefi; sorunlarını zorbalık ve şiddet davranışlarından uzak, kendi aralarında ve iş birliği içinde anlayış ve uzlaşı ile çözebilen öğrenciler yetiştirmektir. Akran arabuluculuğu, okul arabuluculuğu uygulamalarının sadece bir parçası olmasına rağmen, okullarda özellikle ortaöğretimden itibaren uygulanabilecek güçlü bir çatışma çözme aracıdır.
